Nietrzymanie moczu (NTM) według World Health Organization (WHO) to każdy mimowolny wyciek moczu przez cewkę moczową niezależny od naszej woli. Uważane jest za jeden z najważniejszych problemów zdrowotnych, socjalnych i higienicznych XXI wieku.
Może wystąpić zarówno u kobiet jak i u mężczyzn bez względu na wiek i poziom aktywności fizycznej. Badania pokazują, że problem może dotyczyć już więcej niż 30% młodych kobiet i powyżej 60% kobiet w wieku dojrzałym. Z poprzednich artykułów wiemy, że przyczyny mogą być bardzo zróżnicowane m.in zaliczamy do nich wady wrodzone, ciężkie porody, operacje ginekologiczne, nieodpowiedni styl życia. Może być konsekwencją innych chorób neurologicznych czy układu oddechowego przebiegających z uporczywym kaszlem.
Nietrzymanie moczu może wystąpić na każdym etapie życia choć statystycznie najczęściej pojawia się u kobiet po okresie menopauzy.
Szacuje się, że chorych będzie przybywać, dlatego też coraz intensywniej rozwijają się sposoby leczenia NTM. Zdecydowanie najczęściej spotykamy się z wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Coraz więcej specjalistów włącza się w diagnostykę, leczenie i wspieranie pacjentów z tą dolegliwością. Obok ginekologów i urologów duży udział w terapii ma fizjoterapia uroginekologiczna której filarem są działania mające wpływ na poprawę pracy mięśni dna, jak również medycyna estetyczna, która proponuje zabiegi z wykorzystaniem nowoczesnych technologii jak np. laser frakcyjny, ultradźwięki czy radiofrekwencja.
Zabiegi medycyny estetycznej przeprowadza się z zastosowaniem głowic dopochwowych, które emitują konkretny rodzaj oddziaływania czynnika fizykalnego. Ich działanie polega na stymulowaniu komórek okolicy dna miednicy (cewki moczowej, czy pochwy) do tworzenia kolagenu (białka młodości tkankowej). Prowadzi to do wzmocnienia i regeneracji tych tkanek a tym samym zmniejszeniu nasilenia NTM. Bywa, że w ciężkich przypadkach nietrzymania moczu konieczne jest przeprowadzenie zabiegu operacyjnego. W życiu codziennym do zminimalizowania dyskomfortu związanego z NTM stosuje się odpowiednią ochronę w postaci wyrobów medycznych do inkontynencji (wkładki urologiczne, bielizna chłonna). Okazuje się, że bardzo skuteczną, bezpieczną i nieinwazyjną metodą wsparcia jest również pessaroterapia.
Pessaroterapia ma zastosowanie na trzech głównych płaszczyznach. Przede wszystkim w procesie leczenia zaburzeń statyki narządów rodnych (obniżenie pęcherza moczowego, macicy, obniżenie ścian pochwy, odbytnicy). Obniżenia narządów miednicy mniejszej często współistnieją z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, gdzie również pessaroterapia ma swoje zastosowanie. Pessary w ginekologii stosowane są również w ciąży w przypadku ochrony przed przedwczesnym porodem u kobiet z niewydolnością szyjki macicy.
Są to wyroby medyczne o różnych kształtach: pessary kostkowe, pierścieniowe, podcewkowe, grzybkowe czy talerzowe, które umieszcza się w pochwie celem podtrzymania na prawidłowej wysokości obniżonych narządów. Dobrze zastosowana pessaroterapia powoduje korekcję ułożenia narządów miednicy mniejszej tym samym okoliczne tkanki i więzadła i same mięśnie dna miednicy mają lepsze warunki do pracy. Przekłada się na poprawę ich wydolności i zwiększenia siły. Podczas dłużej stosowanej pessaroterapii może się okazać, że stan dna miednicy poprawi się na tyle by można było zmniejszyć rozmiar pessara.
Rys. 1. Sytuacja prawidłowa
Rys. 2. Zmiana ustawień anatomicznych w miednicy, wysiłkowe NTM, wyciek moczu
Rys. 3. Zastosowanie pessara, ucisk na cewkę, zablokowanie wypływu moczu
Pessaroterapia sama w sobie nie wyleczy całkowicie nietrzymania moczu, ale niweluje właściwie natychmiast jego objawy. Zastosowana z treningiem mięśni dna miednicy lub/i farmakoterapią, daje lepsze efekty niż stosowanie wybranie jednej metod samodzielnie. Zastosowanie pessarów często odracza interwencję chirurgiczną lub pozwala jej uniknąć. Jest również alternatywą dla kobiet, które z różnych powodów nie mogą lub nie chcą się poddać operacji.
Dużą zaletą pessaroterapi jest fakt, że jest to metoda małoinwazyjna, bezpieczna przy poprawnym stosowaniu i nie wymaga od pacjentek dużego zaangażowania. Wystarczy pamiętać o założeniu, wyjęciu i odpowiedniej dezynfekcji pessara zawsze wtedy, kiedy potrzebujemy mieć maksymalny komfort w pracy, podróży, czy podczas zwiększonej aktywności fizycznej. Pessaroterapia jest metodą stosunkowo tanią i przede wszystkim łatwo dostępną. Co więcej pessar działa od razu po założeniu.
Dobór rodzaju i rozmiaru pessara pomoże przeprowadzić lekarz ginekolog czy urolog na rutynowej wizycie, fizjoterapeuta uroginekologiczny czy położna. Pessar dobierany jest w pozycji leżącej ale również jego ułożenie powinno być sprawdzone w staniu oraz podczas prostych czynności jak siadanie na krześle, chodzenie jak i aktywności przebiegające ze wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej jak kaszel.
Pessary wykonane są z miękkiego hipoalergicznego i biologicznie obojętnego silikonu medycznego (np. pessary kostkowe) lub tworzywa PVC jak w przypadku większości pessarów pierścieniowych. Jeśli pessar jest dobrany odpowiednio nie powoduje otarć, odleżyn, jest właściwie niewyczuwalny w pochwie. Materiały z których wykonane są pessary są odporne na rozciąganie i wytrzymałe na rozdarcie, co sprawia, że nie ma możliwości by “utknęły” w drogach rodnych kobiety. Większość pessarów kostkowych czy talerzowych zbudowana jest tak, że posiadają otwory perforacyjne co nie blokuje dostępu powietrza i ułatwia dystrybucję wydzielin. Niektórych rodzajów pessarów nie trzeba zdejmować nawet w przypadku współżycia (np. pessar pierścieniowy).
Jak każda metoda pessaroterapia ma przeciwwskazania, jak i mogą wystąpić skutki uboczne, jednak ma to miejsce właściwie tylko wtedy, kiedy pessar jest nieodpowiednio założony lub zastosowany z pominięciem przeciwwskazań.
Kiedy zatem nie należy stosować pessarów? Przede wszystkim kiedy toczy się stan zapalny w obrębie narządów rodnych, infekcja bakteryjna, grzybicza a także, gdy mamy krwawienia o niewyjaśnionej przyczynie. Decyzję o zastosowaniu pessara w okresie ciąży i w trakcie leczenia onkologicznego zawsze pozostawiamy lekarzowi. Wśród skutków ubocznych wymienić należy uszkodzenia błony śluzowej pochwy, otarcia, odleżyny a w skrajnych przypadkach przetoki. Źle dobrany czy założony pessar może powodować również problemy z wypróżnianiem. By minimalizować ryzyko powikłań dla ułatwienia aplikacji można zastosować żele czy lubrykanty. Do zakładania wskazane są szeroko dostępne preparaty z kwasem hialuronowym. U pacjentek z tendencją do infekcji warto okresowo po wyjmowaniu pessara stosować preparaty z kwasem mlekowym w postaci maści, żeli czy globulek. Dostępne są również odpowiednie preparaty do mycia (delikatne mydła) i dezynfekcji pessarów tak, by bezpiecznie mogły posłużyć kobiecie jak najdłużej. Przy stosowaniu ciągłym pessar zakłada się na dzień i zdejmuje na noc.
Pessaroterapia nie będzie mięć zastosowania u pacjentek, u których pessar nie likwiduje objawów w stopniu satysfakcjonującym kobietę, nie udaje się dobrać odpowiedniego rodzaju i rozmiaru co powoduje wypadanie lub dyskomfort. Nie stosujemy ich u pań, które mają trudności w jego zakładaniu i zdejmowaniu.
Produktem alternatywnym są również tampony podpierające. Zasada działania jest dokładnie taka sama jak przy wcześniej wymienianych pessarach. Tampony jednak są wykonane z pianki PVA, materiału biokompatybilnego, który nie ma żadnego toksycznego wpływu na tkanki. Przed aplikacją tampon namacza się w wodzie, wówczas po nasiąknięciu zwiększa on swój rozmiar a także staje się niezwykle miękki i prosty w aplikacji co niweluje ryzyko jakichkolwiek podrażnień. Tampony podpierające mają swoje zastosowanie przede wszystkim u pacjentem o nietrzymaniem moczu i obniżeniem narządów rodnych, u których dodatkowo występuje problem bardzo dużej suchości pochwy, atrofii błony śluzowej, u pacjentek bólowych, u których pochwa jest bardzo krótka, a także pacjentek onkologicznych.
Rys. 4. Objaw nietrzymania moczu
'
Rys. 5. Efekt zastosowania tamponów URITAM
Schorzenia uroginekologiczne mają istotny wpływ na jakość życia kobiet, natomiast nie stanowią zagrożenia dla ich życia. Dlatego wielu specjalistów zajmujących się obszarem dysfunkcji dna miednicy jest zdania, że należy dążyć do stosowania w pierwszej kolejności mało inwazyjnych, a zarazem skutecznych metod leczenia zaburzeń statyki narządów miednicy mniejszej oraz nietrzymania moczu, które stanowią alternatywę dla obciążających operacji. Jedną z takich metod jest niewątpliwie pessaroterapia.
Popuszczanie, nietrzymanie moczu, mimowolne sikanie, gubienie moczu – to określenia bardzo powszechnej dolegliwości, wokół której niesłusznie narosło wiele przemilczeń i niejasności.
Nietrzymanie moczu jest objawem, a jego przyczyny mogą być różne. Odpowiedzialne za dolegliwości są przede wszystkim pęcherz oraz mięśnie dna miednicy. To, w jaki sposób nie spełniają swoich funkcji, pomoże określić rodzaj nietrzymania moczu.
Wiele kobiet po zaobserwowaniu u siebie objawów nietrzymania moczu odruchowo sięga po podpaski.
